Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo đã trở thành xu thế toàn cầu, tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. Nhận thức rõ thời cơ và thách thức, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách mang tính đột phá nhằm phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, xem đây là động lực chiến lược của phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Thực hiện Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 01/4/2025 của Chính phủ và Kế hoạch số 263/KH-TU ngày 03/6/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 57/NQ-TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị, UBND tỉnh Thái Nguyên đã chủ động ban hành Kế hoạch hành động với tư duy mới, quyết tâm mới và hành động mạnh mẽ. Đây không chỉ là bước đi cụ thể để thể chế hóa đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, mà còn là sự khẳng định cam kết chính trị cao của tỉnh trong việc chủ động thích ứng, tạo nên đột phá phát triển toàn diện.

Hội nghị Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tỉnh Thái Nguyên

Để hiện thực hóa mục tiêu đưa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành một đột phá quan trọng hàng đầu, tỉnh xác định rõ, đây là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh, an ninh - quốc phòng và ngăn chặn nguy cơ tụt hậu trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt. Trên tinh thần đó, Kế hoạch hành động của tỉnh đã xây dựng hệ thống mục tiêu cụ thể theo từng giai đoạn (năm 2025 và đến năm 2030, 2035, 2040 và 2045) với tầm nhìn dài hạn và lộ trình thực hiện rõ ràng. Đặc biệt, Kế hoạch xác định 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm, làm nền tảng để tổ chức triển khai đồng bộ và hiệu quả trong toàn hệ thống chính trị và xã hội tỉnh Thái Nguyên.

Nhiệm vụ và giải pháp thứ nhất là nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn xã hội về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. 

Tỉnh đã và đang triển khai mạnh mẽ công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng các nghị quyết, chính sách Trung ương thông qua các nền tảng số, báo chí, mạng xã hội… nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp và người dân. Cùng với đó, trách nhiệm của người đứng đầu được luật hóa rõ ràng, công cụ đo lường hiệu quả chuyển đổi số được phát triển, và kết quả thực hiện sẽ là tiêu chí đánh giá thi đua hằng năm. Mục tiêu hướng đến là từng cơ quan nhà nước có ít nhất 25% lãnh đạo có chuyên môn công nghệ. Tỉnh cũng chú trọng phát triển văn hóa học tập số, xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng công nghệ cơ bản cho cán bộ, người dân và lan tỏa phong trào thi đua đổi mới sáng tạo toàn tỉnh với Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo - vì Thái Nguyên thân yêu” và các phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; từng ý tưởng, từng sáng kiến dù nhỏ nhất đều được ghi nhận và tôn vinh.  

Nhiệm vụ và giải pháp thứ hai là khẩn trương, quyết liệt hoàn thiện cơ chế, chính sách; xoá bỏ mọi tư tưởng, quan niệm, rào cản đang cản trở sự phát triển; đưa chính sách thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Việc hoàn thiện cơ chế, chính sách chính là nền tảng cơ sở để biến nhận thức thành hành động cụ thể và hiệu quả. Thái Nguyên xác định rõ yêu cầu phải hành động khẩn trương, quyết liệt trong việc rà soát, tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản về cơ chế, chính sách cũng như hoàn thiện quy định pháp luật để bảo đảm hành lang pháp lý cho hoạt động của mọi ngành, lĩnh vực trên môi trường số. Chương trình đầu tư công giai đoạn 2026-2030 đang được xây dựng theo hướng ưu tiên cho các dự án khoa học, công nghệ trọng điểm, trong đó ngân sách trung ương đóng vai trò hỗ trợ thực hiện. Bên cạnh đó, tỉnh thúc đẩy mạnh mẽ cơ chế khoán chi, đơn giản hóa hồ sơ thanh quyết toán, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và chia sẻ lợi ích từ nghiên cứu ứng dụng. Đặc biệt, tỉnh chủ trương thí điểm các mô hình thử nghiệm công nghệ mới, cho phép chấp nhận rủi ro có kiểm soát. Các loại quỹ hỗ trợ như quỹ đầu tư khởi nghiệp, quỹ phát triển khoa học công nghệ, quỹ mạo hiểm từ ngân sách nhà nước cũng đang được nghiên cứu triển khai. Song song đó là nhiệm vụ tái cấu trúc bộ máy quản lý, thực hiện đơn giản hóa thủ tục hành chính về đầu tư, và xây dựng danh mục các công nghệ ưu tiên, các dự án trọng điểm, tạo nền tảng thể chế vững chắc và minh bạch trong hành trình chuyển đổi số.  

Nhiệm vụ và giải pháp thứ ba là tăng cường đầu tư, hoàn thiện hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cùng với thể chế, hạ tầng là trụ cột không thể thiếu để hiện thực hóa phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Tỉnh đang triển khai đồng bộ Chương trình phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược, tập trung vào việc xây dựng các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm; phát triển năng lượng mới, năng lượng sạch, đảm bảo an ninh năng lượng - nền tảng quan trọng cho các ngành công nghiệp công nghệ cao. Đặc biệt, tỉnh cam kết bố trí tối thiểu 15% ngân sách chi sự nghiệp khoa học phục vụ cho nghiên cứu công nghệ chiến lược đã thể hiện rõ định hướng coi khoa học là trục chính của phát triển. 

Hạ tầng số cũng được đầu tư toàn diện. Danh mục các nền tảng số dùng chung sẽ được ban hành, bảo đảm kết nối và liên thông giữa các ngành, lĩnh vực. Cùng với đó là triển khai các mạng viễn thông băng thông rộng, phủ sóng 5G–6G, phát triển hạ tầng tiện ích số và công nghệ số như dịch vụ cho chuyển đổi số, trọng tâm là các nền tảng số dùng chung cho nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội, phục vụ các hoạt động thiết yếu của xã hội trên môi trường số. Tỉnh cũng chủ trương thúc đẩy chuyển đổi số tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và Khu công nghệ thông tin tập trung, từng bước hình thành các khu công nghiệp thông minh ứng dụng IoT. Các cơ sở dữ liệu lớn sẽ được xây dựng, chia sẻ, khai thác hiệu quả giữa các cơ quan nhà nước và với người dân, doanh nghiệp, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế số, xã hội số trên toàn tỉnh.

Nhiệm vụ và giải pháp thứ tư là phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tỉnh xác định phát triển và trọng dụng nhân lực chất lượng cao là điều kiện tiên quyết để bảo đảm thành công của chiến lược phát triển dài hạn. Trên nền tảng các chương trình quốc gia đã được phê duyệt, tỉnh ưu tiên đào tạo nhân lực cho các ngành công nghệ mũi nhọn như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, vật liệu tiên tiến, an ninh mạng… Cùng với đó là triển khai đồng bộ hệ sinh thái giáo dục STEM từ phổ thông đến đại học, trong đó đặc biệt chú trọng phát hiện, bồi dưỡng học sinh tài năng từ sớm, đầu tư nâng cấp và mở rộng hệ thống trường chuyên, trường năng khiếu về khoa học tự nhiên. Tỉnh cũng đang mở rộng hợp tác với Đại học Thái Nguyên và các cơ sở đào tạo lớn để triển khai chương trình đào tạo kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ chất lượng cao trong các ngành khoa học cơ bản, các ngành kỹ thuật và công nghệ then chốt phục vụ phát triển công nghệ chiến lược; đồng thời phát triển giáo dục trực tuyến, mô hình đào tạo kết hợp AI, công nghệ thực tế ảo nhằm thích ứng với nhu cầu học tập linh hoạt thời đại số. Các doanh nghiệp cũng được khuyến khích tham gia trực tiếp vào quá trình đào tạo thông qua hợp tác công – tư. Tỉnh còn chú trọng đến xây dựng chính sách thu hút, tuyển dụng và đãi ngộ nhân lực chuyển đổi số, lực lượng chuyên trách bảo đảm an toàn, an ninh mạng làm việc tại các cơ quan nhà nước, đảm bảo đủ về số lượng, chất lượng, phù hợp theo đặc thù lĩnh vực, địa phương. 

Nhiệm vụ và giải pháp thứ năm là đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị; nâng cao hiệu quả quản trị nền hành chính, hiệu lực quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, bảo đảm quốc phòng và an ninh.

Tỉnh đẩy mạnh xây dựng nền tảng Chính quyền số theo chuẩn quốc gia, với mục tiêu được lượng hóa rõ ràng, bộ tiêu chí đánh giá cụ thể, định kỳ công bố kết quả thực hiện. Trung tâm giám sát điều hành thông minh và Trung tâm Dữ liệu tỉnh sẽ đóng vai trò hạt nhân trong quản trị điều hành trực tuyến, nâng cao minh bạch, chống quan liêu, thúc đẩy giám sát toàn diện và phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực. Bên cạnh đó, tỉnh triển khai đồng bộ các giải pháp đơn giản hóa thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, dịch vụ số cá nhân hóa theo dữ liệu. Mỗi người dân sẽ được trang bị danh tính số, phương tiện số, kỹ năng số, hình thành công dân số thực sự. Song song là triển khai giải pháp hỗ trợ, bảo vệ người dân trên không gian mạng số. Trong lĩnh vực văn hóa, tỉnh đẩy mạnh chuyển đổi số để phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng và phát triển các sản phẩm văn hóa số chất lượng cao, khuyến khích cộng đồng sáng tạo sản phẩm tích cực, lành mạnh trên nền tảng số; dữ liệu văn hóa, di sản, môi trường, tài nguyên, giao thông... sẽ được tích hợp trên các hệ thống giám sát thông minh, hỗ trợ dự báo và ra quyết định chính xác hơn. Trong lĩnh vực quốc phòng – an ninh, tỉnh tăng cường ứng dụng công nghệ quốc phòng mới, phát triển lực lượng chuyên trách an ninh mạng, xây dựng hệ thống giám sát, cảnh báo sớm các nguy cơ tấn công mạng, gián điệp mạng và tội phạm số; đây không chỉ là nhiệm vụ bảo vệ dữ liệu, mà còn là xây dựng thế trận lòng dân trong không gian mạng, góp phần vững chắc vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên số.

Nhiệm vụ và giải pháp thứ sáu là thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Với quan điểm nhất quán “doanh nghiệp là trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo”,  tỉnh tập trung rà soát và hoàn thiện các cơ chế ưu đãi cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, hộ kinh doanh – những lực lượng chiếm tỷ trọng lớn nhưng lại gặp nhiều rào cản khi bước vào không gian số. Cùng với đó là các chương trình đánh giá mức độ chuyển đổi số, từ đó có căn cứ hỗ trợ cụ thể về tài chính, tư vấn, hạ tầng và nhân lực. Tỉnh Công bố danh mục các bài toán lớn về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của tỉnh nhằm tạo cơ hội doanh nghiệp công nghệ số tham gia giải quyết. Các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và phát triển sản phẩm mới được triển khai đồng bộ, gắn với mục tiêu đưa kinh tế số chiếm ít nhất 70% trong cơ cấu kinh tế số toàn tỉnh. Tỉnh chủ trương thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đặt trụ sở, đầu tư nghiên cứu, sản xuất tại tỉnh theo nguyên tắc sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực tỉnh đang ưu tiên. Song hành là thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước khởi nghiệp tại địa phương, khai thác các lợi thế sẵn có về vị trí địa lý, hạ tầng và nhân lực. Đặc biệt là việc triển khai thực hiện các trình tự, thủ tục để thành lập và đưa vào khai thác hoạt động Khu công nghệ thông tin tập trung Yên Bình. Đồng thời, tỉnh cũng đầu tư mạnh vào sản xuất thông minh, chuyển đổi số toàn diện trong các lĩnh vực trọng điểm như nông nghiệp, công nghiệp, giáo dục, y tế, logistics, du lịch…

Nhiệm vụ và giải pháp thứ bảy là tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. 

Trên tinh thần chủ động hội nhập, tỉnh tích cực tăng cường hợp tác song phương, đa phương với các quốc gia, vùng lãnh thổ, tổ chức quốc tế và các viện nghiên cứu hàng đầu thế giới về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; chú trọng học tập kinh nghiệm quốc tế, kịp thời ứng dụng các thành tựu, kinh nghiệm quốc tế phù hợp với thực tiễn và điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của tỉnh; đẩy mạnh thúc đẩy ngoại giao công nghệ, thu hút các nguồn lực bên ngoài, góp phần đảm bảo an ninh kinh tế, nâng cao tự chủ về công nghệ. 

Việc ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ và Kế hoạch hành động của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Nghị quyết số 57/NQ-TW của Bộ Chính trị là bước đi cụ thể, thể hiện rõ quyết tâm chính trị của tỉnh Thái Nguyên trong thực hiện các định hướng lớn của Trung ương. Với lộ trình rõ ràng, mục tiêu cụ thể cùng hệ thống nhiệm vụ và giải pháp toàn diện, Kế hoạch sẽ tạo nền tảng vững chắc để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thực sự trở thành động lực mạnh mẽ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới.